• utworzono
  • zmodyfikowano 24-03-2013
ResearchBlogging.org

Nie trzeba nikomu udowadniać, iż żyjemy  w sztucznym, toksycznym  Å›wiecie, wypeÅ‚nionym chemiÄ…  i chemicznie faszerowanÄ… żywnoÅ›ciÄ…, peÅ‚nym radioaktywnych odpadów i promieniowania jonizujÄ…cego dochodzÄ…cego poprzez dziurÄ™ ozonowÄ…. Wszystko to powoduje tzw. stres oksydacyjny poprzez  wolne rodniki - chemiczne czarne charaktery, które niszczÄ… wszystko, co spotkajÄ… na swojej drodze.  Doprowadza to do chorób zwanych cywilizacyjnymi z nowotworami i chorobami ukÅ‚adu krążenia na czele. Zapobiegać im powinny witaminy i najrozmaitsze  mikroelementy o dziaÅ‚aniu antyoksydacyjnym, czyli przeciwstawnym do zÅ‚ych wolnych rodników.

Jak powyższe slogany mogÄ… być mylÄ…ce można siÄ™ przekonać na przykÅ‚adzie selenu - sztandarowego mikroelementu - panaceum, który miaÅ‚ zapobiegać wiÄ™kszoÅ›ci chorób cywilizacyjnych. Jest bowiem ów pierwiastek skÅ‚adowym wielu enzymów o dziaÅ‚aniu wÅ‚aÅ›nie antyoksydacyjnym, czyli można powiedzieć "dobrych" - najbardziej znane to peroksydaza  glutationowa i tioreduktazy. Podbudowane teoretycznymi zaÅ‚ożeniami trwaÅ‚y wiÄ™c badania nad rolÄ… selenu w zapobieganiu chorobom ukÅ‚adu krążenia, prewencji nowotworów (w szczególnoÅ›ci prostaty), leczeniu zaburzeÅ„ ukÅ‚adu odpornoÅ›ciowego, chorób tarczycy, chorób degeneracyjnych ukÅ‚adu nerwowego z Alzheimerem na czele.

OsiÄ…gniÄ™to obiecujÄ…ce rezultaty w doÅ›wiadczeniach na zwierzÄ™tach, pojawiÅ‚y siÄ™ pierwsze obiecujÄ…ce doniesienia w badaniach na ludziach. Selen staÅ‚ siÄ™ ulubieÅ„cem "Globalnego Åšmietnika" Internetu, mediów elektronicznych i tabloidów (nie wierzycie? proszÄ™ wpisać sÅ‚owo selen w Google). PojawiÅ‚y siÄ™ dostÄ™pne dla szarego lekomana  preparaty selenu, a "eksperci" najrozmaitszych for dyskusyjnych poÅ›wiÄ™conych zdrowiu zaczÄ™li go "ordynować" swoim internetowym "pacjentom" (nie wierzycie? to poszukajcie).

Jednak "zacofana" nauka wyprowadziÅ‚a  zdradziecki cios.  W czasopiÅ›mie Journal of the American Medical Association (w skócie JAMA) uznawanym  za jeden z najbardziej opiniotwórczych   - w  2009 r. opublikowano wyniki gigntycznego badania "The Selenium and Vitamin E Cancer Prevention Trial (SELECT)". W badaniu tym z udziaÅ‚em ponad 35k mężczyzn - prozdrowotnego, a w szczególnoÅ›ci przeciwrakowego  dziaÅ‚ania preparatów selenu nie dowiedziono. (1) Niezależnie pojawiÅ‚y siÄ™ obserwacje wykazujÄ…ce u konsumentów selenu  zwiÄ™kszonÄ… zapadalność na cukrzycÄ™ typu 2 (tzw. cukrzycÄ™ dorosÅ‚ych), niekorzystny wpÅ‚yw na profil cholesterolowy i zwiÄ™kszonÄ… zapadalność na stwardnienie boczne zanikowe (SLA) - straszliwe choróbsko degenerujÄ…ce neurony ruchowe i przez to doprowadzajÄ…ce do zaniku mięśni (2). Najlepsze efekty w suplementacji selenu osiÄ…gnÄ™li badacze chiÅ„scy, ale dotyczyÅ‚y one tuczenia brojlerów (3).

Koniec żartów. OczywiÅ›cie stwierdzono również prozdrowotne dziaÅ‚anie preparatów selenu, na przykÅ‚ad w zapobieganiu poporodowemu zapaleniu tarczycy. Rzecz w tym, iż nie jest to choroba z pierwszej ligi tych groźnych,  zatem czy sÄ… wystarczajÄ…ce przesÅ‚anki do podawania selenu kobietom w ciąży. SÄ… też doniesienia o zapobiegawczym dziaÅ‚aniu selenu odnoÅ›nie raka pÄ™cherza (4)  czy raka wÄ…troby, sÄ… oczywiÅ›cie choroby zwiÄ…zane z niedoborem selenu (w Afryce).  Nie dowiedziono jednak, że w naszej "zÅ‚ej" diecie niedobór selenu jest na tyle istotny, aby  powszechne uzupeÅ‚nianie go poprzez preparaty farmakologiczne rzeczywiÅ›cie pomagaÅ‚o a nie szkodziÅ‚o. Problem chemoprewencji na skalÄ™ spoÅ‚ecznÄ… wymaga dalszych badaÅ„ bez ulegania uproszczonym schematom.

Kolejna uwaga dotyczy samego zjawiska entuzjazmu dla prewencji chorób poprzez zażywanie wszelkiego rodzaju antyoksydantów, witamin, minerałów itd. Dla przypomnienia - to samo czasopismo JAMA już w 2007 r opublikowaÅ‚o wyniki badaÅ„ nad suplementacjÄ… antyoksydacyjnych witamin (5), gdzie przedstawiono opiniÄ™ o zwiÄ™kszeniu Å›miertelnoÅ›ci wÅ›ród używajÄ…cych witamin A, E i beta-karotenu. Mimo to entuzjazm dla tego rodzaju Å›rodków w "Globalnym Åšmietniku" nie zmalaÅ‚.

Aby nie zostawiać miÅ‚ych Czytelników w stanie skrajnego pesymizmu - zapowiadam nastÄ™pny odcinek o caÅ‚kowicie przeciwstawnej wymowie. Tym  razem o spektakularnym, choć spóźnionym sukcesie w zapobieganiu chorobom poprzez dietÄ™ i stosowanie minerałów. Roboczy tytuÅ‚ brzmi" Z dziejów gÅ‚upoty w Polsce"

Piśmiennictwo:

  1. Lippman, S., Klein, E., Goodman, P., Lucia, M., Thompson, I., Ford, L., Parnes, H., Minasian, L., Gaziano, J., Hartline, J., Parsons, J., Bearden, J., Crawford, E., Goodman, G., Claudio, J., Winquist, E., Cook, E., Karp, D., Walther, P., Lieber, M., Kristal, A., Darke, A., Arnold, K., Ganz, P., Santella, R., Albanes, D., Taylor, P., Probstfield, J., Jagpal, T., Crowley, J., Meyskens, F., Baker, L., & Coltman, C. (2009). Effect of Selenium and Vitamin E on Risk of Prostate Cancer and Other Cancers: The Selenium and Vitamin E Cancer Prevention Trial (SELECT) JAMA: The Journal of the American Medical Association, 301 (1), 39-51 DOI: 10.1001/jama.2008.864
  2. Vinceti M, Maraldi T, Bergomi M, & Malagoli C (2009). Risk of chronic low-dose selenium overexposure in humans: insights from epidemiology and biochemistry. Reviews on environmental health, 24 (3), 231-48 PMID: 19891121
  3. Wang Y, Zhan X, Zhang X, Wu R, & Yuan D (2010). Comparison of Different Forms of Dietary Selenium Supplementation on Growth Performance, Meat Quality, Selenium Deposition, and Antioxidant Property in Broilers. Biological trace element research PMID: 20838922
  4. Wallace, K., Kelsey, K., Schned, A., Morris, J., Andrew, A., & Karagas, M. (2009). Selenium and Risk of Bladder Cancer: A Population-Based Case-Control Study Cancer Prevention Research, 2 (1), 70-73 DOI: 10.1158/1940-6207.CAPR-08-0046
  5. Bjelakovic, G., Nikolova, D., Gluud, L., Simonetti, R., & Gluud, C. (2007). Mortality in Randomized Trials of Antioxidant Supplements for Primary and Secondary Prevention: Systematic Review and Meta-analysis JAMA: The Journal of the American Medical Association, 297 (8), 842-857 DOI: 10.1001/jama.297.8.842