• utworzono
  • zmodyfikowano 26-02-2013
ResearchBlogging.org

Po przerwie spowodowanej nawałem pracy i zanikiem weny twórczej wpadłem na pomysł naśladowania Rafała, który popełnia cykliczne wpisy pod nazwa "molekuła miesiąca". Mój cykl będzie nosił temat "Dziadowskie leki". Czego będzie dotyczył - sprawa oczywista.

Czy jest ktoś, kto nie leczył się preparatami wapnia? Kojące pssschyyy wesoło musującej tabletki, cudownie drażniący gardło płyn... Co ma robić popularne "wapno"? Dlaczego jest stosowane w chorobach infekcyjnych i reakcjach uczuleniowych?

Ma mieć dziaÅ‚anie  uszczelniajÄ…ce naczynia i przez to zmniejszajÄ…ce odczyn zapalny.  Nie potrafiÄ™ powiedzieć skÄ…d wywodzi siÄ™ to twierdzenie,  mam jednak wrażenie, że jest ono przekazywane adeptom nauk medycznych w trakcie studiów. Z drugiej strony w kilku dostÄ™pnych podrÄ™cznikach medycznych, które wczoraj chciaÅ‚o mi siÄ™ przekartkować nic takiego  nie pisze. SkÄ…d wiÄ™c ta wiedza? Nie wiem. Nie pamiÄ™tam. Nie pojmujÄ™ genezy zjawiska. Powiela jÄ… oczywiÅ›cie internet, ale z pewnoÅ›ciÄ… nie jest wytworem tego medium. "Wapno" pojawiÅ‚o siÄ™ znacznie wczeÅ›niej i na trwale zadomowiÅ‚o siÄ™ w tzw. praktycznej medycynie (nie mylić z szacownym czasopismem Medycyna Praktyczna) - czyli leczeniu przeziÄ™bieÅ„, bÄ…bli na skórze, ukÄ…szeÅ„ przez komary i osy itd.

SkÄ…d Å›ledztwo w sprawie "uszczelniania naczyÅ„" przez wapno i leczenia nim "wysypek" oraz  bolÄ…cych gardeÅ‚? StÄ…d, iż jest to oczywista bzdura, do takiego przekonania dojdzie każdy, kto poÅ›wiÄ™ci chociaż kilka chwil swego niewÄ…tpliwie cennego czasu na rozważania dotyczÄ…ce roli wapnia w organizmie.

W najogólniejszym skrócie wapÅ„ oprócz roli w ukÅ‚adzie podporowym (mówiÄ…c po ludzku usztywnia koÅ›ci) gra  kluczowÄ…  rolÄ™ jako czynnik sygnalizacyjny procesów metabolicznych wewnÄ…trz i zewnÄ…trzkomórkowych.  Jony wapnia nie wystÄ™pujÄ… w komórce ot tak sobie, gdzie bÄ…dź, ale ich stężenie jest Å›ciÅ›le regulowane poprzez kanaÅ‚y jonowe.

beta01
This educational ressource "has been generated by young scientists of the European Research Network "Neuronal Calcium Channels in Human Disease

Kanały te regulują nie tylko napływ/odpływ jonów wapnia do komórki, ale doprowadzają do tworzenia wewnątrzkomórkowych rezerwuarów, głównie w strukturach komórki o nazwie reticulum endoplazmatyczne. Uwalnianie jonów wapnia z tychże struktur następuje pod wpływem różnych bodźców, po uwolnieniu wiążą się ze specyficznymi białkami o aktywności enzymatycznej (najbardziej znane to kalmodulina i miozyna). Końcowy efekt działania jonów wapnia jest różny w zależności od komórki i innych bodźców, poniżej dwa przykłady:

  • skurcz mięśni szkieletowych,  mięśni gÅ‚adkich (a wiÄ™c na przykÅ‚ad wzrost ciÅ›nienia tÄ™tniczego krwi czy skurcz oskrzeli) i komórek mięśnia sercowego
  • wieloraki wpÅ‚yw na ukÅ‚ad odpornoÅ›ciowy - na przykÅ‚ad uwolnienie mediatorów zapalnych z komórek ukÅ‚adu odpornoÅ›ciowego o nazwie bazofile (a wiÄ™c nasilenie reakcji zapalnych) czy  aktywacja limfocytów T poprzez biaÅ‚ko o nazwie kalcyneuryna (to wÅ‚aÅ›nie kalcyneurynÄ™ hamujÄ… leki przeciwko odrzucaniu przeszczepów, o refundacjÄ™ których pacjenci majÄ… pretensje do Pani MarszaÅ‚ek).
 
Schemat działania układu wapń-kalcyneuryna. Inne informacje i opisy skrótów po kliknięciu w obrazek

Po przeczytaniu krótkiego tekstu widać, że gdyby preparaty wapnia przyjmowane doustnie rzeczywiście miały jakieś bezpośrednie działanie - powinniśmy raczej dostać drgawek, kolek, udaru mózgu (z powodu nadciśnienia tętniczego) i spuchnąć od stóp do głów z powodu degranulacji bazofilów. Że tak się nie dzieje to efekt sprawnych mechanizmów regulujących poziom wapnia w organizmie.

No ale - powie ktoÅ› - przecież mogÄ… powstać niedobory wapnia, co może zakłócić metabolizm i wywoÅ‚ać choroby? I to jest clou dzisiejszego wpisu. Organizm posiada wielkie rezerwy wapnia zmagazynowane w ukÅ‚adzie kostnym. W wypadku niedoboru wapnia dochodzi do ich "mobilizacji" i mniejszego zÅ‚a w postaci odwapnienia koÅ›ci.  WyjÄ…wszy nie tak czÄ™ste  zaburzenia endokrynologiczne upoÅ›ledzajÄ…ce "mobilizacjÄ™" rezerwy kostnej  - niedobór wapnia objawia siÄ™ zaburzeniami ukÅ‚adu kostnego. W takiej sytuacji przyjmowanie preparatów wapnia jest jak najbardziej wskazane, ale musi to być leczenie przewlekÅ‚e (koÅ›ci nie odwapniÄ… siÄ™ w tydzieÅ„ i nie zregenerujÄ… w dwa tygodnie) i na MiÅ‚ość BoskÄ… nie ma nic wspólnego z leczeniem alergicznych bÄ…blów czy bólu gardÅ‚a.

Powyższy wpis wyszedł mi dość krótki i dość długi. Dość krótki - gdyż z oczywistych względów nie ująłem nawet niewielkiej części tematu jakim jest metabolizm i rola wapnia, naszkicowałem tylko najważniejszy jego aspekt. Dość długi - gdyż leczenie "wapnem" przeziębień i alergii jest na pierwszym miejscu metod terapeutycznych zupełnie "od czapy", co jest tym dziwniejsze, że tego właśnie uczą w szkole.

Piśmiennictwo: Podręczniki medyczne, które przeglądałem szukając tropów wapna to:
 
  • Medycyna WewnÄ™trzna  Repetytorium dla Studentów i Lekarzy IV wydanie. Gerd Herold i Współautorzy (2006).
  • Choroby WewnÄ™trzne pod redakcjÄ… Andrzeja Szczeklika (2006).
  • Choroby WewnÄ™trzne pod redakcja Franciszka Kokota Wydanie VII (2002)
  • Harrison`s Principles of Internal Medicine 16th Edition`s (2005)

Rola wapnia w organizmie jest b. dobrze opisana w:

  • Ganong`s  Review of Medical Physiology  23th Edition (2009)

Bardzo ładny schemat obrazujący skomplikowane losy wapnia w komórce, użyty w niniejszym wpisie, pochodzi z artykułu:

  • Sakuma, K., & Yamaguchi, A. (2010). The Functional Role of Calcineurin in Hypertrophy, Regeneration, and Disorders of Skeletal Muscle Journal of Biomedicine and Biotechnology, 2010, 1-9 DOI: 10.1155/2010/721219